Tysdag inviterer sogelaget til ope møte på Eldresenteret. Då set vi fokus på historia til Sauda jeger- og fiskerforening som blei stifta i 1945. Då femti år var gått, skreiv Torgeir Vetti soga om foreininga så langt. Så gjekk nye 25 år, og Syvert Bruknapp tok på seg oppgåva å føre historieskrivinga fram til 2020. No kjem han til sogelaget med heile historia frå den spede starten i 1945. Det vil naturlegvis handle om det organisasjonsmessige arbeidet i foreininga. Men det skal også dreie seg om konsesjonsvilkåra som har gjort Saudefaldene til ein viktig  samarbeidspartnar, om utsetjing av fisk i elvar og vatn, klekkeridrift og  mykje anna viktig arbeid for å verne om og nytte seg av naturtilbodet i Sauda.

Syvert kjem ikkje aleine denne kvelden. I 2019 blei Lene Doksrød Ringstrand som første kvinne vald til leiar for dei lokale jegerane og fiskarane.  Olafr Jakobsson har leia jaktutvalet i «Sauda jeger og fisk» i ein liten generasjon. Og Karin Øvrebø Gauthun har vore ein pådrivar for å få barn og ungdomar med i foreininga. Det har gitt god utteljing, for no har medlemstalet runda 500. Berre idrettslaget har fleire medlemmer i Sauda.

Så ver velkomne til ein kveld med jakt- og fiskehistorie i sogelaget. Når sogelagsmaten blir servert i pausen, kan det jo hende at drøsen  vil gå om både storlaksen som beit på i Nordelva og om rypejakta den gong det var mykje fugl på Røldalsfjellet. Det er grunn til å rekne med at allsongen blir tilpassa kveldens tema. Kanskje «Jeger bom, bom»?

– Roar Lund

• Dato: Tysdag 14. mars
• Tidspunkt: kl 19:00
• Stad: Eldresenteret, Høllandstunet

Tysdag kjem forfattaren Mads Drange til sogelaget. I fjor haust kom boka hans om den såkalla «lungebrannen» som tok liv av mest 200 menneske i Sauda mellom 1923 og 1940. Lungebrann var det lokale namnet på lungebetennelsen som slo ned nærast som ein epidemi i kommunen då EFP fyrte opp smelteomnane på Klubben. Frå opne smelteomnar strøymde tjukk manganrøyk inn over Åbøbyen eller mot andre område i kommunen der vinden bar han. På landsbasis var det berre 3,65 prosent som døydde av lungebetennelse desse åra, medan han var årsak til 32 prosent av dødsfalla i Sauda. Så viste det seg også at når smelteomnane stod, gjekk dødstala ned, og når produksjonen kom gang att, auka  dødstala. Men bedriftsleiinga og bedrifta sine eigne legar avviste at det var røyken som drap.

Mads Drange har gått i djupna på denne lokale tragedia. Han veit kva grupper ho råka hardast, han kan fortelje om kampen om informasjon og sanning, og han kan også dokumentere kvifor og korleis lungesjukdomsbølgja etter kvart ebba ut. Så her kan ein vente seg dramatisk og spanande lokalhistorie.

Og som vanleg er på det første sogelagsmøtet i året, sett av tid til årsmøte. Dei siste åra har det ikkje tatt lang tid å avvikle det. Så det blir nok god tid til både kaffi, sogelagsmat, drøs og song tysdag på Eldresenteret.

Så må det også nemnast at ei bok av lokalhistorisk interesse diverre ikkje kom fram i tide til Adventbokhandelen vår. Det er «Minnebok. Oppvekst på Fløgstad i Sauda tidleg på 1900-talet». Det er Ingebjørg Rivedal som har redigert bestemora Ingeborg Bakka sine oppvekstminner og gir ho ut i bokform.  No er minneboka her og klar for sal på sogelagsmøtet. 

Alle med interesse for nær og dramatisk lokalhistorie i eit triveleg miljø er velkomne.

– Roar Lund

• Dato: Tysdag 14. februar
• Tidspunkt: kl 19:00
• Stad: Eldresenteret, Høllandstunet

Tysdag kjem John Teodor Oxaal til sogelaget i Eldresenteret for å fortelje om bestefaren hans, John Thomas Fearnley Oxaal. Han var fødd i 1887, utdanna geolog og tilsett som statsgeolog ved Norges Geologiske undersøkelse då han alt sommaren 1916 kom i kontakt med amerikanaren William Sneath. Sneath var komen til Norge for å byggje opp smelteverket i Sauda. Han fekk Oxaal med i leiinga same året. Og då manganproduksjonen var kome i gang, kunne John Oxaal alt i 1924 overta direktørstillinga ved EFP. Han heldt fram som direktør heilt han vart avsett av den tyske okkupasjonsmakta i 1941 og send til Sachsenhausen, der han døydde i september 1942.

John Teodor kjenner familiehistoria. Han har mellom anna tatt vare på og digitalisert breva bestefaren skreiv heim til kona Lilla Oxaal medan han var fange i Stavanger, på Grini og til sist i Sachsenhausen. Han vil fortelje møtelyden om familiemannen, faren og bestefaren som sette seg opp mot tyskarane og vart så hardt straffa for det.

Etter den sedvanlege pausen med kaffi, te og sogelagsmat, og for ikkje å gløyme det: ein god drøs, er det den nye skriftstyraren, Kirsten Hellerdal Fosstveit som får ordet. Ho vil presentere årsskriftet for 2022, den 42. årgangen. Og når ho er ferdig, opnar salet av årsskriftet.

Ver velkomne til Eldresenteret og det siste lokalhistoriemøtet i haust.

– Roar Lund

• Dato: Tysdag 22. november
• Tidspunkt: kl 19:00
• Stad: Eldresenteret, Høllandstunet