Skulegata 5

gnr 28 / bnr 185

Byggjeår: 1936

Bruk: Bustad, manufaktur, damekonfeksjon, frisørsalong, gardinbutikk

Det var Valborg Lien som var byggherre, eller kanskje ein burde seia «byggdamen for dette husets som det vart sendt byggemelding for i august 1936. Det skulle byggast i reisverk og vera «til forretning og beboelse», som det står i dokumentet. Det var Øgreid-firmaet som førte opp huset. Helmert Ringhagen var byggmeister.

Valborg Lien var fødd i Røldal i 1893. I 1921 flytta ho til Sauda, der ho hadde to søsken. Ho hadde gått sykurs på Sand. I Sauda leigde ho eit rom hjå skomakar Øverland og byrja å sy. Men etter kort tid fekk ho arbeid i forretninga til Brita og Kolbein Hærei.m. Der var ho til 1924. Etter eit kort opphald hjå ei søster på Nedstrand, reiste ho same året til Amerika. Ho hadde tre brør i Montana, og det var dei ho reiste til. Etter 10 år i Montana, korn ho attende til Sauda i 1934, og igjen arbeidde ho hjå Hæreim i to-tre år.

Det er fortalt at då ho skulle hygga huset, gjekk ho til Kolbein Hæreim for å be om eit lån. «Berre ga i banken du», sa Herheim. Og då ho vel var komen i banken, kom Hæreim etter henne og ropte inn: «La ho få det ho vil ha». Ho flytta truleg inn i huset sitt, «Heimfred», utpå hausten 1936, eller tidleg i 1937. Og då byrja ein lang dag i sy- og strikkestova i Skulegata. Valborg laga sin eigen arbeidsplass, og der arbeidde ho åleine i alle år. I huset var det eit lite butikklokale. Men ho dreiv ikkje med vanleg sal. Ho sydde og strikka «på bestilling». Valborg arbeidde til ho var godt over 80. Ho døydde i 1991. Huset hadde ho testamentert til Sauda Kommune. Ved salet av huset skulle inntekta nyttast til opprusting av Høllandsheimen.

Eigedomen vart overtatt av kommunen 1. januar 1992. I kommunestyremøtet i mai 1993 vart det vedtatt at kommunen skulle kjøpa «Heimfred» etter takst. Vidare vart det bestemt at prosjektet «Liv Laga Sauda» skulle få disponera huset vederlagsfritt i første omgang for ein 2-årsperiode. Kommunen kjøpte eigedomen for takstsummen kr. 290.000.

Kvinnenettverksgruppa «Livet overtok huset i november 1993 førebels for ein 10-års periode, I følge statuttane skulle «Heimfred» eller «Det blå hus», som det er blitt heitande, vera eit «allaktivitetshus», der det også kan drivast næring. Kvinneretta næringsutvikling – i første omgang husflid og kunsthandverk m. v.- skulle prioriterast, likeins kursverksemd. I tråd med vedtaka har huset mest vore nytta til husflid og utstillingar. Dei siste åra har «Sauda Produkter A/S» leigd 1, etasje av «Liv», og nyttar romma både til utstilling og produksjon. I andre etasje har Sauda Kunstlag hatt kurs og utstillingar.

Kjelde: Tre gater på Øyra

---